Iedereen is wel eens moe. Moeheid zou je kunnen beschrijven als een gebrek aan energie. Het lukt niet goed meer om datgene te doen wat je zou willen of moeten doen. Je voelt je niet zo fit als je zou kunnen zijn. Ongeveer een kwart van de Nederlanders heeft last van moeheid, vrouwen vaker dan mannen en jongeren vaker dan 50-plussers. Wanneer je moe bent, bijvoorbeeld na een laat feestje of jonge kinderen die je ‘s nachts wakker houden of na een nachtdienst, gaat dat meestal wel over na 1 of 2 nachten goed en lang slapen. Ben je langdurig moe en gaat het jouw dagelijkse leven sterk beïnvloeden, dan is moeheid echt een probleem.
Hoe ontstaat moeheid?
Moeheid komt meestal door slaapproblemen. En die slaapproblemen hebben vaak weer te maken met mentale zaken; stress, te druk zijn, verdriet, pijn, zorgen etc. Maar ook lichamelijke oorzaken zijn mogelijk. Bij lichamelijke oorzaken moet je denken aan hoofdpijn, jeuk, pijn etc. Maar waaraan kun je nou zien dat iemand vermoeid is? De verschijnselen van vermoeid zijn;
- Bleek zien, kringen onder de ogen
- Regelmatig gapen en in de ogen wrijven
- Sloomheid of hangerigheid
- Af en toe indutten of in slaap vallen
Wanneer je moe bent ervaar je problemen met concentratie. Tijdens een gesprek dringt niet alles wat er gezegd wordt tot je door en je kunt minder goed opletten. Bijvoorbeeld in het verkeer of op je werk. Andere klachten zijn:
- Snel geprikkeld of geïrriteerd, snel huilen of snel boos
- Nergens zin in hebben
- Hoofdpijn
- Duizeligheid of draaierigheid
- Gemakkelijker struikelen of iets laten vallen
Wat zijn psychische oorzaken van moeheid?
Psychische oorzaken van moeheid hebben te maken met hoe je je voelt of waar je aan denkt. Bijvoorbeeld:
Thuis en op het werk
- Door problemen thuis of op het werk kunt je je minder goed ontspannen. Je voelt je gestrest en loopt misschien de hele dag te piekeren. Van de hele dag gespannen zijn, word je extra moe. Ruzie kan de spanning nog erger maken. ’s Nachts kunt je het probleem niet uit je hoofd zetten. Je slaapt daardoor slechter en de moeheid neemt toe.
- Je werkt hard en neemt te weinig rust. Je gaat maar door, gaat laat naar bed en staat weer heel vroeg op. Hard werken is niet slecht, maar soms kan het net teveel zijn en slaat de echte vermoeidheid toe.
- De problemen, moeheid en spanning, kunnen zo erg zijn dat je overspannen raakt. Een belangrijk kenmerk van overspannen zijn, is erge moeheid.
- Hoewel je het misschien niet zou denken kunnen passieve activiteiten, zoals televisiekijken en computerspelletjes, heel vermoeiend zijn.
Telefoon & Social media
- Niet zo zeer social media zelf, maar het aantal uur dat we er aan besteden op onze telefoon en dan vooral voor het slapen gaan. In de twee tot drie uur voor het slapengaan maakt het lichaam melatonine aan. Dit hormoon zorgt ervoor dat je in slaap valt en dat je ook doorslaapt. Blauw licht van de smartphone verstoort dit proces.
Blauw licht schermen
- In de afgelopen jaren zijn steeds meer lichtgevende schermen ontwikkeld: niet alleen tv's maar ook computers, laptops, tablets en smartphones. De recent ontwikkelde schermen zenden meer blauw licht uit dan de traditionele bronnen, omdat zij gebruikmaken van led-technologie. Bekend is dat blauw licht invloed heeft op onze biologische klok, en daarmee de slaap kan verstoren.
Een ingrijpende gebeurtenis
- Je gaat bijvoorbeeld verhuizen of jouw huis wordt verbouwd. Je hebt thuis een ernstige lekkage en tegelijk valt ’s winters de verwarmingsketel uit. Er zijn veel kosten en je kunt het allemaal niet direct betalen. Allemaal redenen om erg moe te worden.
- Een groot verlies van een dierbaar persoon en het verdriet en alle gevoelens die dit oproept, kan je uitputten.
Depressie
- Moeheid en lusteloosheid zijn belangrijke kenmerken van een depressie. Mensen die depressief zijn willen soms het liefst de hele dag in bed liggen. Komen ze uit bed, dan zijn ze vaak nog moe.
Angst en paniek
- Wanneer je voortdurend angstig bent of een paniekstoornis heeft, kunnen angst en paniek jouw leven gaan beheersen. Je kunt hier totaal uitgeput van raken.
Wat zijn lichamelijke oorzaken van moeheid?
Lichamelijke oorzaken van moeheid hebben te maken met hoe je met jouw lichaam omgaat. Hoeveel je beweegt, hoeveel en wat je eet, en welke genotsmiddelen je gebruikt, het heeft allemaal invloed op jouw fitheid en conditie en bepaalt dus of je je moe voelt. Daarnaast geven bijna alle ziekten moeheid.
Belangrijke lichamelijke oorzaken van moeheid zijn:
Lichaamsconditie
- Hoe minder je aan lichaamsbeweging doet, hoe slechter jouw conditie is. De kans is dan groter dat je regelmatig moe bent.
- Mensen die ongezond eten (vet vlees, patat, mayonaise, snoep, weinig groente en fruit) hebben een grotere kans om regelmatig moe te zijn.
- Mensen die te zwaar zijn, hebben een grotere kans op moeheid.
- Mensen die bijna niets eten en extreem mager zijn, hebben ook een grotere kans op moeheid.
Genotsmiddelen
- Roken vermindert de doorbloeding van al jouw weefsels en organen. Ook komen er giftige stoffen in het bloed. Mensen die veel en langdurig roken zijn vaak erg moe.
- Mensen die dagelijks meer dan 1 of 2 glazen alcohol drinken, kunnen last van moeheid krijgen. Daarbij slapen mensen die veel alcohol drinken slecht. Ze vallen vaak wel als een blok in slaap, maar worden heel vroeg wakker en doen dan geen oog meer dicht.
- Drugs, zoals cannabis, XTC en cocaïne, kunnen vermoeidheid geven. Vermoeidheid direct na het gebruik, maar ook vermoeidheid door langdurig gebruik.
Medicijnen en ziektes
- Verschillende medicijnen kunnen moeheid geven. Bijvoorbeeld middelen tegen allergie (antihistaminica).
- Mensen die ernstig of chronisch ziek zijn of mensen die langdurig pijn ondervinden zijn vaak langdurig moe.
Wat kun je doen op het moment dat je moe bent?
- Een powernap, oftewel een kort slaapje, kan ervoor zorgen dat je de ergste moeheid voor even kwijt bent. Zoek een rustige, liefst donkere, ruimte op waar je even kunt liggen, al is het op een bank, en probeer even 20 minuten te slapen.
- Cafeïne is één van de weinige stofjes waarvan wetenschappelijk is bewezen dat het een positieve uitwerking heeft op de gebieden in de hersenen en in het zenuwstelsel die focus en energie verbeteren. Een energy gum, kauwgom met cafeïne, helpt je niet alleen om over je moeheid van het moment heen te komen, maar dor het kauwen worden je hersens geactiveerd wat zorgt voor een verbeterde geheugenfunctie, extra focus en minder stress.
- Neem tijdens je werk regelmatig korte pauzes. Ga tussen de middag even wandelen. Neem zo mogelijk geen werk mee in het weekend. Doe dingen die je leuk vindt en die niets met je werk te maken hebben.
- Ga zo min mogelijk achter een tv of een computer zitten en leg ook eens wat vaker je mobiele telefoon weg.
Wat zou je structureel moeten veranderen om moeheid tegen te gaan?
- Kijk of je bepaalde slaapgewoontes kunt veranderen zodat je beter slaapt.
Probeer te stoppen met gewoonten die moeheid kunnen veroorzaken. Dat betekent over het algemeen:
- Stop met roken als je rookt.
- Drink zo min mogelijk alcohol, of liever helemaal niets totdat de moeheid over is.
- Probeer, als je drugs gebruikt, het gebruik ervan af te bouwen.
- Probeer om wat af te vallen als je te zwaar bent.
- Eet gezond.
- Probeer minstens 5 keer per week een halfuur actief te bewegen. Het maakt niet uit of je iedere dag een halfuur, 2 keer een kwartier of 3 keer 10 minuten beweegt. Actief bewegen is bijvoorbeeld stevig wandelen, naar je werk of de winkel fietsen, intensief huishoudelijk werk doen zoals ramen wassen of werken in de tuin.
- Probeer problemen thuis of op je werk op te lossen. Ga het gesprek aan en hou je problemen niet te lang binnen. Ben je overspannen, neem dan een periode rust en probeer daarna geleidelijk weer aan het werk te gaan. Maak afspraken over jouw taken en werktempo.
- Bij overspanning, angsten of een depressie is het goed om eens te gaan praten met je huisarts of een psycholoog. Je huisarts kan je hierover adviseren. Meer informatie vind je in het onderwerp Psychische klachten.
Test hoeveel energie jij nodig hebt
Bij een teveel aan energie wordt je rusteloos en bij een gebrek aan energie wordt je juist moe. Daarom is het vinden van de balans zo belangrijk. Weet jij niet precies hoeveel energie je nodig hebt? Doe dan nu de test en kom er binnen 1 minuut achter!